วิสัชนา- มรรค
ทาง/หนทาง/ข้อฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์
เรียกเต็มว่า อริยอัฏฐังคิกมรรค แปลว่า ทางมีองค์ 8 ประการอันประเสริฐ เรียกสามัญว่า มรรคมีองค์ 8 มัชฌิมาปฏิปทา ทางสายกลาง ได้แก่
1.สัมมาทิฏฐิ - เห็นชอบ
ได้แก่ แนวความคิดที่ถูกต้อง ความเห็นชอบตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
2.สัมมาสังกัปปะ - ดำริชอบ
ได้แก่ ความนึกคิดที่ปราศจากโลภะ ปลอดโปร่งจากกาม ปราศจากความเห็นแก่ตัว มีความเสียสละ /ความนึกคิดที่ปราศจากโทสะ ไม่พยาบาทเคียดแค้นชิงชัง
มีความเมตตากรุณา/ความนึกคิดที่ปราศจากโมหะ ความคิดไม่เบียดเบียน ไม่คิดทำร้ายผู้อื่น
3.สัมมาวาจา- เจรจาชอบ
ได้แก่ วจีสุจริต การละเว้นจากการพูดเท็จ พูดส่อเสียด พูดคำหยาบ และพูดเพ้อเจ้อ
4.สัมมากัมมันตะ-กระทำชอบ ได้แก่ การกระทำที่เว้นจากการกระทำชั่วทาง กาย 3 อย่าง คือการละเว้นจากการฆ่าสัตว์เบียดเบียนสัตว์ การละเว้นจากการถือเอาของที่เขามิได้ให้ และการละเว้นจากการประพฤติผิดในกาม
5.สัมมาอาชีวะ- เลี้ยงชีพชอบ
ได้แก่ การประกอบอาชีพสุจริต
6.สัมมาวายามะ-ความเพียรชอบ
ได้แก่ ความเพียรตามหลักธรรม ปธาน 4 ได้แก่
1.)สังวรปธาน
เพียรระวังยับยั้งบาปอกุศลธรรมที่ยังไม่เกิด
มิให้เกิดขึ้น
2.)ปหานปธาน
เพียรละบาปอกุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว
3.)ภาวนาปธาน
เพียรเจริญทำกุศลธรรมที่ยังไม่เกิด ให้เกิดมีขึ้น
4.)อนุรักขนาปธาน
เพียรรักษากุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว ให้ตั้งมั่น
และ ให้เจริญยิ่งขึ้นไปจนไพบูลย์
7.สัมมาสติ - ระลึกชอบ
ได้แก่ การมีสติกำหนดระลึกรู้อยู่เป็นนิจ/ การกำหนดรู้สภาวะที่เกิดขึ้นจริงในขณะปัจจุบัน โดยรู้เท่าทันตามสภาวะของมัน /การตั้งสติกำหนดพิจารณาสิ่งทั้งหลายให้รู้เห็นเท่าทันตามความเป็นจริง มีสติกำกับดูสิ่งต่างๆและความเป็นไปทั้งหลายโดยรู้เท่าทันตามสภาวะของมันตามหลักธรรมสติปัฏฐาน 4(การตั้งสติกำหนดพิจารณาทางกาย เวทนา จิตและธรรม)
8.สัมมาสมาธิ-ตั้งจิตมั่นชอบ
ได้แก่ ความตั้งใจมั่น โดยการที่กุศลจิตมีอารมณ์เป็นอันเดียว เข้าถึงปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน และจตุตถฌาน รวมเรียกว่าฌาน 4
มรรคมีองค์ 8(มัชฌิมาปฏิปทา) ทางสายกลางเป็นข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์อันเป็นทางสู่จุดหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา คือพระนิพพาน
ที่มา: พจนานุกรมพุทธศาสตร์ฉบับประมวลธรรม/ประมวลศัพท์ ป.อ.ปยุตโต
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น